Thủ Tục Lễ Ăn Hỏi Và Trình Tự Các Nghi Thức Từ A – Z

Lễ ăn hỏi là một nghi thức quan trọng trong phong tục hôn nhân truyền thống của người Việt Nam ta. Đây là một nét đẹp trong văn hóa cưới hỏi mà các cặp đôi dâu rể không thể bỏ qua trong ngày trọng đại. Các cặp đôi hãy cùng Mimosa tìm hiểu chi tiết về thủ tục lễ ăn hỏi để chủ động trong quá trình chuẩn bị cũng như đảm bảo cho ngày trọng đại diễn ra được suôn sẻ nhé!

Tìm hiểu về thủ tục lễ ăn hỏi và xin dâu trong bài viết hôm nay của Mimosa nhé!

Hiểu như thế nào về lễ ăn hỏi ở Việt Nam?

Trong phong tục của người Việt ta, lễ ăn hỏi và một trong 3 nghi lễ quan trọng nhất khi tổ chức đám cưới gồm:

• Lễ dạm ngõ (lễ chạm mặt): Nhà trai sẽ đến nhà gái để thưa chuyện về việc muốn tổ chức đám cưới. Đây cũng là lúc nhà gái đưa ra những yêu cầu về sính lễ (thách cưới) đối với phía nhà trai.
• Lễ ăn hỏi: là buổi lễ nhà trai mang sính lễ (tráp hỏi) sang nhà gái để hỏi vợ, xin phép được đón dâu.
• Lễ đón dâu (rước dâu) và tiệc cưới: là ngày nhà trai chính thức sang nhà gái để làm lễ đón cô dâu về nhà chồng, đồng thời, nhà trai và nhà gái tổ chức ăn mặn để mời họ hàng, bạn bè, đồng nghiệp đến chung vui.

Lễ ăn hỏi chính là ngày nhà trai mang sính lễ sang xin phép nhà gái gả con gái cho con trai mình. Đây cũng là ngày mà nhà gái đồng ý chính thức nhận rể mới, coi như con cái trong nhà. Có thể nói, sau ngày ăn hỏi, cặp đôi đã chính thức thành vợ chồng, chỉ chờ ngày cưới để mời bạn bè, xóm làng đến chung vui.

Lễ ăn hỏi ở Việt Nam hiện nay thường diễn ra trước đám cưới từ 1 đến 2 tuần. Trước đây, lễ ăn hỏi thường được tổ chức sớm hơn lễ cưới từ 1 đến 2 tháng. Trong một số trường hợp về thời gian cưới hỏi quá gấp hoặc nhà chú rể quá xa, nhà trai có thể xin phép để tiến hành tổ chức lễ ăn hỏi và lễ cưới trong cùng một ngày để đảm bảo thời gian, công sức cũng như chi phí đi lại.

Lễ ăn hỏi và nạp tài là một trong ba nghi lễ quan trọng của đám cưới ở Việt Nam

Lễ ăn hỏi gồm những gì?

Theo phong tục cưới hỏi ở Việt Nam, các lễ vật trong ngày ăn hỏi thường được nhà gái thách cưới khi làm lễ dạm ngõ. Tuy nhiên, ngày nay việc chuẩn bị sính lễ ăn hỏi thường được hai nhà thỏa thuận, bàn bạc. Tùy thuộc vào điều kiện của nhà trai để cân đối về số lượng tráp lễ. Cho dù số lượng tráp là ít hay nhiều thì việc chuẩn bị sính lễ ăn hỏi cũng cần hết sức chu đáo và cẩn thận.

Thông thường thì số tráp ăn hỏi trong thủ tục lễ ăn hỏi ở miền Bắc thường là số lẻ gồm 5 tráp, 7 tráp, 9 tráp, 11 tráp… Số tráp ăn hỏi đối với miền Nam lại thường là số chẵn tương ứng với 4,6,8,10,12… tráp. Các cặp đôi cần ghi nhớ thật kỹ để tránh bị nhầm lẫn giữa phong tục cưới hỏi ở hai miền nhé.

Tuy nhiên, dù số lượng tráp lễ ăn hỏi có khác nhau, những vẫn luôn cần phải chuẩn bị đủ những sính lễ sau:

• Trầu cau: đây là lễ vật đầu tiên và cũng là quan trọng nhất. Trong truyền thống cưới hỏi của Việt Nam, quả cau cùng với lá trầu xanh là biểu tượng của tình yêu son sắc, mặn nồng của cặp uyên ương.
• Rượu và thuốc lá: Lễ vật này tượng trưng cho lòng hiếu thảo, lòng thành kính của cô dâu chú rể đối với tổ tiên, ông bà.
• Hoa quả tươi: Lễ vật này ngọt ngào tựa như lời chúc phúc cho đôi uyên ương hạnh phúc, đông con nhiều cháu.
• Bánh hỏi: Lễ vật này thường đi kèm với bánh cốm – bánh phu thê hoặc cặp bánh chưng, bánh giầy. Cặp bánh này được ví như âm dương ngũ hành thể hiện sự sắc sơn của cô dâu, sự mạnh mẽ của chú rể.
• Trà và mứt sen: Trà biểu tượng cho lòng kính trọng, hiếu thảo của con cháu với tổ tiên. Mứt sen tượng trưng cho con cái – là sự kết tinh tình yêu của cặp đôi.

Các lễ vật này cần được chuẩn bị và trang trí một cách hết sức cẩn thận và chu đáo để thể hiện sự tôn trọng của nhà trai đối với nhà gái, cũng như tình cảm, sự tôn trọng của chú rể đối với cô dâu.

Các cặp đôi nên lưu ý hết sức cẩn thận khi chuẩn bị các tráp sính lễ ăn hỏi để tránh xảy ra những điều sai sót cũng như sự đổ vỡ. Việc đổ vỡ trong ngày lễ ăn hỏi hết sức kiêng kị vì theo phong tục Việt Nam, điều này sẽ ảnh hưởng không tốt đến cuộc sống hôn nhân sau này.

Các cặp đôi đã biết Tráp 7 lễ ăn hỏi gồm những gì chưa?

Thành phần tham dự lễ ăn hỏi

Trong thủ tục lễ ăn hỏi ở Việt Nam, nhà trai mang lễ vật tới và nhà gái nhận lễ vật có nghĩa là đã danh chính ngôn thuận chấp nhận gả con gái cho nhà trai. Kể từ ngày ăn hỏi, cặp đôi dâu rể có thể coi là vợ chồng chưa cưới, chỉ chờ ngày tổ chức hôn lễ để công bố với mọi người. Dưới đây là một số điều cơ bản về thành phần tham dự trong đám hỏi (chủ yếu dựa trên thủ tục lễ ăn hỏi miền Bắc):

• Đối với nhà trai:

Thành phần tham dự bên nhà trai sẽ có ông bà, bố mẹ, chú rể, các thành viên khác trong gia đình, bạn bè thân thiết và đội các bạn nam độc thân bưng tráp lễ. Số lượng các thành viên trong đội bê tráp bên chú rể là số lẻ như 3,5,7,9 hoặc 11…

• Đối với nhà gái:

Thành phần tham dự bên nhà gái gồm ông bà, bố mẹ, cô dâu, các thành viên khác trong gia đình, bạn bè thân thiết và đội đón tráp gồm các bạn nữ độc thân. Cũng tương tự như bên nhà trai, số lượng đội đón tráp sẽ tương ứng với đội bê tráp nhà chú rể.

9 mâm lễ ăn hỏi gồm những gì?

Các thủ tục chính trong lễ ăn hỏi ở Việt Nam

1.  Nhà trai xuất phát đến nhà gái

Sau khi kiểm tra lại các lễ vật đã chuẩn bị đầy đủ, nhà trai sẽ di chuyển đến nhà gái sao cho kịp giờ lành. Để đảm bảo tới nhà gái đúng giờ, nhà trai và gia đình cần tính toán thời gian đi lại sao cho hợp lý, cũng như tránh những trở ngại trên đường. Lời khuyên đưa ra là nhà trai nên đi sớm trước giờ làm lễ khoảng 30 phút để tránh những việc phát sinh như tắc đường, xe cộ… cũng như có thời gian chuẩn bị lễ vật được tươm tất.

Việc đầu tiên trong thủ tục lễ ăn hỏi của nhà trai là chuẩn bị xuất phát đến nhà gái để kịp giờ lành

2.  Màn chào hỏi giữa hai bên gia đình và trao lễ vật

Giờ đẹp đã tới, đoàn đại diện nhà trai sẽ sắp xếp đội hình theo thứ bậc trong gia đình, đầu tiên là ông bà hoặc các bậc cao niên đại diện cho gia đình, bố mẹ, chú rể, đội bê tráp và các thành viên khác trong gia đình hoặc bạn bè thân thiết.

Gia đình cô dâu cùng các vị đại diện tương ứng sẽ ra đón tiếp nhà trai. Sau khi đại diện hai bên gia đình chào hỏi nhau, đoàn bê tráp đội nam sẽ trao lễ vật cho đội đỡ tráp nữ để đỡ mâm quả vào trong nhà. Hai đội đỡ tráp sẽ trao phong bao lì xì để trả duyên cho nhau.

Các phong bao lì xì này do hai nhà tự chuẩn bị, nhà trai sẽ chuẩn bị phong bao và đưa cho đội đỡ tráp nam, tương tự nhà gái sẽ chuẩn bị số phong bao tương ứng cho đội nữ. Số tiền trả duyên nên được hai nhà thỏa thuận thống nhất trước.

lễ ăn hỏi gồm những thủ tục gì bạn đã biết hay chưa?

3.  Quy trình nói chuyện trong buổi lễ ăn hỏi

a.   Mời nước, giới thiệu các thành phần tham dự lễ ăn hỏi

Sau khi hoàn tất thủ tục trao tráp, đại diện nhà gái mời nhà trai vào trong nhà dùng nước, hai nhà sẽ ngồi uống nước, nói chuyện.

Đầu tiên, đại diện gia đình nhà gái sẽ giới thiệu các đại diện có trong buổi lễ. Để đáp lại, nhà trai cũng giới thiệu các đại diện phía bên mình.

Sau đó, đại diện nhà trai sẽ phát biểu lý do đến hỏi cưới và giới thiệu các lễ vật mà nhà trai mang đến.

Đại diện nhà gái sẽ đứng lên cảm ơn và chấp nhận tráp ăn hỏi từ phía nhà trai, sau đó, mẹ cô dâu và mẹ chú rể cùng nhau mở tráp trước sự chứng kiến của hai bên gia đình.

Tùy theo điều kiện và sự thống nhất của hai bên gia đình mà có tráp 7 lễ ăn hỏi hay tráp 5 lễ ăn hỏi

b.   Cô dâu ra mắt hai gia đình

Khi nhà gái đã chấp nhận nhận tráp ăn hỏi của nhà trai mang đến, gia đình nhà gái sẽ cho phép chú rể lên phòng đón cô dâu xuống để chào hỏi gia đình nhà trai. Theo phong tục ở nhiều nơi, trước khi chú rể lên đón, cô dâu không được xuất hiện trong lễ ăn hỏi. Sau khi được chú rể lên đón, cô dâu sẽ xuống nhà và chào hỏi, rót nước mời gia đình chú rể, ngược lại, chú rể cũng sẽ rót nước mời gia đình nhà gái.

Thủ tục trong lễ ăn hỏi khi cô dâu ra mắt hai gia đình

c.   Thắp hương trên bàn thờ gia tiên nhà gái

Sau khi cô dâu ra mắt hai bên gia đình, mẹ cô dâu sẽ lấy từ mâm ngũ quả một số vật phẩm và tiền lễ đen để mang lên ban thờ thắp hương cúng tổ tiên, ông bà. Sau đó, bố mẹ cô dâu sẽ đưa chú rể và cô dâu lên thắp hương tại ban thờ nhà gái để chú rể gia mắt tổ tiên, ông bà…

Thắp hương gia tiên nhà gái là một trong các thủ tục trong lễ ăn hỏi

1. Bàn bạc về lễ cưới

Sau khi cô dâu và chú rể thắp hương gia tiên xong, bố mẹ hai bên gia đình sẽ cùng nhau thống nhất về ngày giờ đón dâu và lễ cưới diễn ra. Trong khoảng thời gian hai bên gia đình bàn bạc về tổ chức tiệc cưới, cô dâu và chú rể mời nước quan khách và chụp hình lưu niệm cùng người thân, bạn bè và đội tráp.

Cô dâu chú rể chụp ảnh cùng người thân, gia đình và bạn bè…

4. Nhà gái lại quả cho nhà trai

 Ngay sau khi lễ ăn hỏi kết thúc, nhà gái sẽ chia đồ lại quả cho phía nhà trai và trả lại các mâm tráp. Đồ lại quả phải là số chẵn (thông thường là 10 lễ vật), khi lấy đồ lại quả tuyệt đối không được dùng kéo để cắt mà phải xé bằng tay. Khi nhà gái trả lại mâm tráp cần phải để ngửa nắp lên, tuyệt đối không được đóng nắp lại. Sau khi nhà gái trao đồ lại quả cho nhà trai, nhà trai sẽ xin phép ra về.

Kết thúc lễ ăn hỏi, nhà gái sẽ mời các thành viên có mặt ở lại cùng dùng bữa cơm thân mật. Trong trường hợp nhà trai ở xa, nhà gái sẽ mời nhà trai ở lại dùng cơm luôn.

Thủ tục lại quả trong lễ ăn hỏi cần chú ý đồ lại quả phải là số chẵn

Ý nghĩa của số lượng tráp lễ

1.  Quan niệm về tráp lễ ở miền Bắc

Tráp lễ ở đây chỉ những mâm tráp (sính lễ) mà nhà gái thách cưới nhà trai, hay còn gọi là lễ vật mà nhà trai mang sang để xin dâu về. Nghi lễ trao tráp này diễn ra trong thủ tục lễ ăn hỏi.

Ở miền Nam, số lượng tráp lễ thường là số chẵn (6,8,10 lễ). Nhưng ở miền Bắc thì ngược lại, số lễ thường là số lẻ: 5,7,9,11, … tráp (tùy theo điều kiện hai gia đình).

Tại sao miền Bắc là quy định số tráp lễ là số lẻ? Lý giải cho điều này là theo quan niệm của người dân miền Bắc, số lẻ tượng trưng cho yếu tố “dương”. Thêm nữa, số tráp lễ lẻ nhưng số lượng vật phẩm trong mỗi mâm tráp lại là số chẵn. Điều này có ý nghĩa là sự có đôi có cặp, có chẵn có lẻ của người Bắc.

2.  Ý nghĩa của số 5,7,9,11…

Với quan niệm mâm lễ phải là số lẻ và theo điều kiện kinh tế của hai bên nên con số 5,7,9,11… ra đời. Cụ thể như sau:

• Tráp 5 lễ ăn hỏi bao gồm: trầu cau, chè, hạt sen và mứt, rượu và thuốc, bánh cốm.
• Tráp 7 lễ ăn hỏi bao gồm: trầu cau, chè, hạt sen và mứt, rượu thuốc lá, bánh phu thê, bánh cốm, bánh gato.
• 9 mâm lễ ăn hỏi gồm những gì? Gồm: trầu cau, chè, mứt và hạt sen, rượu và thuốc, bánh cốm, bánh phu thê, bánh gato, lãng hoa quả, lợn sữa quay

Những gia đình có điều kiện hơn thì số lượng tráp lễ cũng sẽ tăng lên thành 11,13… và những lễ vật tăng thêm sẽ là: mâm bia nước ngọt, xôi gấc, bánh nướng bánh dẻo… để tăng sự đa dạng và phong phú hơn.

Các tráp lễ ở miền Bắc có đặc điểm chung là rất đầy đặn, được dựng theo hình tháp và được phủ khăn đỏ có hình rồng phượng. Với ý nghĩa mang đến sự đầy đủ, may mắn thuận lợi, luôn phát triển trong cuộc sống hôn nhân của cặp đôi dâu rể.

Tráp lễ ăn hỏi trong thủ tục lễ ăn hỏi ở miền Bắc thường rất đầy đặn và xếp theo hình tháp

Qua bài viết có vẻ đám hỏi rất phức tạp nhưng trên thực tế, đám hỏi diễn ra rất nhanh chóng, chỉ khoảng từ 30 phút đến 1 tiếng đồng hồ. Tuy lễ nghi không quá phức tạp nhưng đây được coi như lễ đính ước truyền thống và không thể thiếu trong đám cưới Việt. Vì vậy, cô dâu chú rể hiện đại vẫn nên tuân thủ và thực hiện theo đúng trình tự, thủ tục lễ ăn hỏi để đám cưới được diễn ra suôn sẻ.